Türkiye'nin en önemli domates üretim merkezlerinden biri olan İzmir'de, bereketli hasat dönemi üreticiler için tam bir hüsrana dönüştü. Bu yıl ekim alanlarının artmasıyla rekor bir rekolte beklenirken, tarladaki domates fiyatları salça fabrikalarının alım politikaları nedeniyle 3 liranın altına kadar geriledi. Artan girdi maliyetleri altında ezilen ve ürününü geçen yıldan bile daha ucuza satmak zorunda kalan üreticiler, "Gelecek yıl tarlayı ekemeyeceğiz" diyerek isyan etti.
Geçtiğimiz yıl 770 bin tonun üzerinde salçalık ve kurutmalık domates üretimiyle ülke ekonomisine büyük katkı sağlayan İzmirli çiftçiler, Temmuz ayının son günleriyle birlikte hasadın sonuna yaklaştı. Ancak tarladaki bolluk, ceplere yansımadı. Çiftçiler, tüm emeklerinin karşılığını alamamaktan ve büyük zarara uğramaktan şikayetçi. Uzmanlar, fiyatlar bu seviyede kalırsa tonlarca ürünün tarlada kalmasından endişe ediyor.
Bereketli Hasat Hüsrana Dönüştü: Üretim Arttı, Fiyatlar Çakıldı
Bu yıl Türkiye genelinde birçok çiftçinin domates ekimine yönelmesi, arzda büyük bir artışa neden oldu. Rekoltenin rekor seviyelere ulaşması beklenirken, bu durum alım fiyatlarına olumsuz yansıdı. Özellikle üretimin %80'ini satın alan salça fabrikaları, bu arz fazlasını kullanarak fiyatları geçtiğimiz yılların çok altına çekti. İki yıl önce tarlada 4-4,5 TL bandında alıcı bulan salçalık domates, bu sene 2-3 TL aralığına kadar düştü.
Bu fiyat düşüşü, girdi maliyetlerindeki fahiş artışla birleşince üretici için tam bir yıkım oldu. Mazot, gübre, tohum ve işçilik gibi maliyetlerin geçen yıla göre katlandığını belirten çiftçiler, bu fiyatlarla üretim yapmanın imkansız hale geldiğini dile getiriyor. Hasadın sonuna gelinmesine rağmen, birçok üretici tarlaya yaptığı masrafı dahi çıkaramadı.
"1 Milyon Yatırdım, 500 Bin Zarardayım": Üretici Gelecek Yıl Ekememekten Korkuyor
Menemen Ovası'nda 44 dönümlük arazisinde domates üreten Mustafa Er, yaşadığı mağduriyeti rakamlarla gözler önüne serdi. Er, "Bu tarlaya 1 milyon lira para yatırdım, şu anki fiyatlarla hesapladığımda 500 bin lira zararım var. Mart ayından beri tarladan çıkmadık, emeğimizin karşılığı bu olmamalı. Seneye ne yapacağımızı, nasıl üretim yapacağımızı bilmiyorum," diyerek içinde bulunduğu çaresizliği anlattı.
Menemen Ziraat Odası Başkanı Yücel Altıntaş ise durumun vahametine dikkat çekerek, "Üretici burada çok mağdur oldu. Yarım litre suyun 10 lira olduğu bir ülkede, aylarca emek verilen domatesin 2-3 liraya satılması komik ve acı bir durum. Bu şartlar altında seneye çiftçi üretim yapamayacak, çünkü tarlaya yatıracak sermayesi kalmayacak. Yetkililerin acilen bu duruma bir önlem alması gerekiyor," çağrısında bulundu.
Gözler Salça Fabrikalarında: "Girdiler Arttı, Alım Fiyatı Geçen Yılın da Altında"
Üreticilerin ve oda başkanlarının ortak şikayeti, bölgedeki alımın büyük bir kısmını gerçekleştiren salça fabrikalarının tutumu. Torbalı Ticaret Odası Başkanı Abdulvahap Olgun, fabrikaların artan maliyetleri görmezden geldiğini belirterek, "Çiftçimiz çok büyük emek veriyor. Ancak tüm girdiler artmasına rağmen salça fabrikaları, ürünü geçen yılın bile altında bir fiyata alıyor. Bu, çiftçimiz için büyük bir zarar anlamına geliyor," dedi.
Olgun, bölgedeki üretimin salça sanayisine olan yüksek bağımlılığına da dikkat çekti. "Torbalı'da yetişen domatesin yüzde 80'i salçaya gidiyor. Bu bağımlılığı azaltmamız, kurutmalık ve sofralık gibi alternatif pazarları güçlendirmemiz lazım," diyerek çözüm önerisinde bulundu. Aksi takdirde, fabrikaların fiyat politikaları karşısında çiftçinin her zaman savunmasız kalacağını belirtti.
Rekolte Patlaması Fiyatları Vurdu: "Ürün Tarlada Kalabilir"
Bölgeden kuru domates ihracatı yapan Kemal Saygıner de bu yılki rekolte patlamasının fiyatları düşüren ana etken olduğunu doğruladı. Türkiye'nin dört bir yanındaki çiftçilerin bu yıl domatese yöneldiğini ve bunun da arz fazlası yarattığını ifade eden Saygıner, özellikle salçalık domateste fiyatların çiftçiyi üzdüğünü vurguladı.
Saygıner, fiyatların bu kadar düşük seyretmesi durumunda çiftçinin hasat maliyetini dahi karşılayamayacağını ve ürününü tarlada bırakma riskiyle karşı karşıya kalacağını belirtti. Bu durumun, hem tonlarca emeğin ve ürünün heba olması hem de gelecek yıl için üretim planlamasında ciddi sorunlar yaşanması anlamına geleceği konusunda uyarılarda bulundu.
