Avrupa genelinde yapılan kapsamlı bir araştırma, İstanbul'daki barınma krizinin ne kadar vahim bir boyuta ulaştığını gözler önüne serdi. Deutsche Bank Araştırma Enstitüsü'nün "Mapping the World's Prices" raporuna göre, İstanbul'da yaşayan bekar bir çalışanın ortalama net maaşı, şehir merkezindeki tek yatak odalı bir dairenin kirasını karşılamaya dahi yetmiyor. Rapora göre, İstanbul'da maaşın kiraya gitme oranı %101,52 olarak hesaplandı. Bu oran, İstanbul'u Avrupa'da maaşın kiraya yetmediği iki şehirden biri yaparken, küresel listede ise en yaşanmaz şehirler arasına soktu.
Eurostat verileri, konut harcamalarının Avrupa genelinde hane bütçelerindeki payının arttığını gösterirken, İstanbul bu artışın en sert yaşandığı metropollerin başında geliyor. Araştırma, bir şehirdeki yaşam maliyetini ve refah seviyesini ölçmek için en önemli göstergelerden biri olan "kiradan sonra kalan harcanabilir gelir" konusunda İstanbul'un alarm verdiğini ortaya koydu. Buna göre, ortalama bir İstanbullunun kirasını ödedikten sonra cebinde maaşından geriye hiçbir şey kalmadığı gibi, ek olarak 13 euro (yaklaşık 614 TL) daha bulması gerekiyor.
Maaşın %101'i Kiraya Gidiyor: İstanbul, Lizbon ve Kahire ile Aynı Kaderi Paylaşıyor
Araştırmanın en çarpıcı bulgusu, maaşın tamamının kiraya gittiği ve hatta üzerine borçlanma gerektiren şehirler listesi oldu. 46 şehrin yer aldığı listede İstanbul, maaş-kira dengesizliğinde 41. sırada yer alarak en kötü performansı gösteren şehirlerden biri oldu. %101,52'lik oranla İstanbul, Mısır'ın başkenti Kahire (%125), Kolombiya'nın başkenti Bogota (%120), Meksika'nın başkenti Meksiko City (%118), Portekiz'in başkenti Lizbon (%116) ve Brezilya'nın Sao Paulo (%102) şehirleriyle birlikte, ortalama maaşın kirayı karşılamadığı "kırmızı alarm" veren kentler kategorisine girdi.
Bu oran, şehirde yaşayan bekar ve ortalama maaşlı bir bireyin, barınma ihtiyacını karşıladıktan sonra fatura, gıda, ulaşım gibi diğer temel ihtiyaçları için gelirinin kalmadığı anlamına geliyor. Bu durum, çalışanları ya şehir merkezinden çok uzak bölgelerde yaşamaya ya da ek gelir kaynakları aramaya veya borçlanmaya itiyor. Bu da yaşam kalitesini ciddi şekilde düşüren bir faktör olarak öne çıkıyor.
Avrupa'da Uçurum: Lizbon'da Maaş Yetmiyor, Cenevre'de Maaşın %29'u Kiraya Gidiyor
Rapor, Avrupa şehirleri arasında yaşam maliyeti ve refah açısından devasa bir uçurum olduğunu da ortaya koyuyor. Kıtanın bir ucunda maaşlar kirayı karşılamazken, diğer ucunda ise kiradan sonra cebe binlerce euro kalabiliyor. Avrupa'da maaş-kira oranının en kötü olduğu şehir %116 ile Lizbon. Lizbon'u %101,52 ile İstanbul takip ediyor. Bu iki şehrin ardından Londra (%75), Barselona (%74), Madrid (%74), Milano (%71) ve Roma (%65) gibi büyük metropollerde de maaşın büyük bir kısmının kiraya gittiği görülüyor.
Avrupa'nın diğer yakasında ise durum tam tersi. Kira-maaş oranının en iyi olduğu şehir, maaşın sadece %29'unun kiraya harcandığı İsviçre'nin Cenevre kenti. Cenevre'yi Lüksemburg ve Frankfurt (her ikisi de %34), Zürih ve Helsinki (her ikisi de %35) ve Viyana (%38) gibi şehirler izliyor. Bu şehirlerdeki olumlu tablonun sebebi kiraların ucuz olması değil, maaşların kiraya oranla çok daha yüksek olması.
En Düşük Maaş İstanbul'da, En Yüksek Kira Londra'da
İstanbul'daki oranın bu kadar kötü çıkmasının arkasında yatan temel neden, Avrupa'daki en düşük maaş seviyelerinden birine sahip olması. Araştırmaya dahil edilen Avrupa şehirleri arasında en düşük ortalama net maaş, 855 euro (yaklaşık 40 bin 356 TL) ile İstanbul'da bulunuyor. İstanbul'u 1044 euro ile Atina izliyor. Diğer yanda ise Cenevre'de ortalama maaş 7 bin 307 euro, Zürih'te ise 7 bin 127 euro seviyesinde.
Kira fiyatlarına bakıldığında ise Avrupa'da en yüksek kiranın Londra'da (2.365 Sterlin) olduğu görülüyor. Zürih, Dublin, Amsterdam ve Cenevre'de de kiralar 2 bin euronun üzerinde. İstanbul'daki ortalama kira 900 euronun altında kalsa da, maaşların bu seviyeye oranla çok düşük olması, şehri yaşanması en zor metropollerden biri haline getiriyor.
Peki Maaştan Para Kalan Şehirler Hangileri? Zirvede İsviçre Var
Araştırma, "Kirayı ödedikten sonra geriye ne kadar para kalıyor?" sorusuna da yanıt veriyor ve bu alanda zirve yine İsviçre şehirlerinin oluyor. Cenevre'de yaşayan bir kişi, kirasını ödedikten sonra cebine ortalama 5.174 euro (yaklaşık 244 bin TL) kalırken, bu rakam Zürih'te 4.638 euro (yaklaşık 218 bin TL) seviyesinde. Bu iki şehri, Lüksemburg (3.725 euro), Frankfurt (2.726 euro) ve Kopenhag (2.421 euro) gibi şehirler takip ediyor.
Listenin en dibinde ise yine İstanbul ve Lizbon yer alıyor. Lizbon'da kiradan sonra cepte -202 euro kalırken, İstanbul'da bu rakam -13 euro olarak hesaplanıyor. Bu veriler, İstanbullu bir çalışanın, temel barınma ihtiyacını karşılayabilmek için bile ortalama maaşının üzerine ek gelir koymak zorunda kaldığı acı gerçeğini bir kez daha belgeliyor.
