Sırrı Süreyya Önder, hem sanat camiasında hem de siyaset dünyasında önemli izler bırakmış çok yönlü bir isimdir. 1962 yılında Adıyaman’da doğan Önder’in yaşam öyküsü, Türkiye’nin yakın siyasi ve toplumsal tarihine de ışık tutmaktadır.
Babası, Türkiye İşçi Partisi’nin (TİP) Adıyaman kurucularındandı. Önder henüz 8 yaşındayken babasını kaybetti ve ailesiyle birlikte dedesinin evine taşındı. Genç yaşlarda fotoğrafçıda çıraklık, mevsimlik işçilik ve lastik tamirciliği gibi işlerde çalıştı.
12 Eylül döneminde cezaevi süreci
1978’de lise öğrencisiyken Maraş Katliamı protestoları nedeniyle tutuklandı. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni kazanarak Ankara’ya taşındı. Ancak 12 Eylül 1980 askeri darbesinin ardından tutuklandı ve 12 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Yedi yıl boyunca çeşitli cezaevlerinde kaldı.
Sanat ve medya kariyeri
Tahliyesinin ardından yönetmenlik, senaristlik, oyunculuk ve köşe yazarlığı yaptı. 2005-2008 yılları arasında Emret Komutanım dizisinin senaristliğini üstlendi. 2006’da Beynelmilel filminin hem senaristliğini hem yönetmenliğini yaptı. Sis ve Gece, O… Çocukları, Ejder Kapanı, Yeraltı ve İtirazım Var gibi filmlerde oyuncu olarak yer aldı.
Siyasi yaşamı
2011 genel seçimlerinde BDP’nin desteklediği Emek, Demokrasi ve Özgürlük Bloku kapsamında İstanbul’dan bağımsız milletvekili seçildi. 2014 yerel seçimlerinde HDP'nin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan adayı oldu.
2013’te hükümetle PKK lideri Abdullah Öcalan arasında yürütülen çözüm sürecinde etkin rol aldı ve Dolmabahçe Mutabakatı sürecinin aktörlerinden biri oldu. 2015’teki iki genel seçimde Ankara’dan HDP milletvekili olarak Meclis’e girdi.
Cezaevi süreci ve yeniden siyaset
2013 Nevruz'undaki konuşması nedeniyle yargılanan Önder, 2018’de 43 ay hapis cezasına çarptırıldı ve Kocaeli Cezaevi’ne gönderildi. 2019’da Anayasa Mahkemesi'nin "ifade özgürlüğü ihlali" kararıyla tahliye edildi.
2023 seçimlerinde DEM Parti’den İstanbul milletvekili olarak TBMM’ye döndü. Son dönemde, Abdullah Öcalan’la görüşen İmralı heyetinin bir üyesi olarak da gündeme geldi.
Öne çıkan yönleri
Sırrı Süreyya Önder; siyasi aktivizmi, sanat üretimi, mizahi dili ve muhalif kimliğiyle tanınan bir figür olmayı sürdürmektedir. Hem kültürel hem siyasi sahada Türkiye'nin tartışmalı ve çarpıcı isimlerinden biri olarak öne çıkmaktadır.
