Karabük’ün UNESCO Dünya Miras Listesi'nde yer alan Safranbolu ilçesinde bulunan 195 yıllık Hamidiyye Camii, halvet odalarının yoğun olduğu tek cami olarak dikkat çekiyor. Türk-İslam anlayışını ve dini yaşamı derinlemesine yansıtan cami, tarihi ve manevi zenginliğiyle büyük bir öneme sahip.
Osmanlı’dan Günümüze Uzanan Bir Miras
"Osmanlı'nın parmak izi", "Açık hava müzesi" ve "Korumanın başkenti" olarak anılan Safranbolu'da yer alan Hamidiyye Camii, 18 adet halvet odasıyla öne çıkıyor. Caminin girişinde bulunan padişah II. Mahmut tuğrasına göre 1835 yılında inşa edildiği, 1884 yılında ise onarılarak bazı eklemeler yapıldığı belirtiliyor.
Tarihçi-Yazar Mehmet Kütükçüoğlu, caminin Türkistan’dan Anadolu’ya uzanan manevi bir yolculuğun izlerini taşıdığını belirterek şu ifadeleri kullandı:
"Ahmet Yesevi anlayışının Safranbolu’daki izdüşümünü bu camide görüyoruz. İlk başlarda küçük bir mescitten ibaret olan bu yapı, halk arasında ‘Muhtar Camii’ veya ‘Zülmiye Camii’ olarak da anılmıştır. Kitabelerde ise ‘Hamidiyye’ veya ‘İhsaniye’ isimleri geçmektedir."
Şaban-ı Veli Tarikatının Özel Camisi
Hamidiyye Camii, Şaban-ı Veli koluna bağlı olarak geniş bir coğrafyada etkili olmuş bir ibadet merkezi. Cami, geçmişte Bulgaristan’a kadar uzanan manevi etkisiyle biliniyor.
Bulgaristan’dan gelen müminler burada halvete girerken, Safranbolulular da Nevrekop’a giderek aynı süreci tamamlıyordu.
Balkan Savaşları sırasında Bulgarlar tarafından yakılıp yıkılan mescitler olsa da Hamidiyye Camii, Şaban-ı Veli kolunun özel camisi olarak ayakta kalmaya devam ediyor.
Halvet Odaları ve Dini Eğitim
Hamidiyye Camii’ni özel kılan en önemli unsurlardan biri 18 adet halvet odasının bulunması. Kütükçüoğlu, bu odaların tasavvuf eğitimi ve ahlak terbiyesi açısından büyük önem taşıdığını belirtiyor.
Halvet odalarında kalan dervişler, "az uyku, az yemek, çok zikir, çok fikir" anlayışıyla nefislerini terbiye ediyordu.
Tabhane adı verilen bölümde ise medrese öğrencileri ve fakirler yemek yiyerek ihtiyaçlarını karşılıyordu.
Bu süreçte hayatın zevklerinden arınarak kendilerini manevi bir yolculuğa adıyorlardı.
Orijinal Halvet Odalarının Kaldığı Tek Cami
Tekke ve Zaviyeler Kanunu ile halvet odaları birçok camiden kaldırılmış olsa da, Hamidiyye Camii, orijinal halvet odalarını koruyan nadir camilerden biri.
Caminin yanında 1867 yılında inşa edilen türbede, Şeyh Mehmet Emin Efendi ve ailesinin kabirleri bulunuyor. Bu türbe, caminin manevi önemini daha da artırıyor.
Tarihi ve Manevi Zenginliği ile Safranbolu’nun Değerlerinden Biri
Safranbolu’da hem tarihi hem de dini açıdan büyük bir öneme sahip olan Hamidiyye Camii, halen Şaban-ı Veli kolunun öğretilerini yaşatmaya devam ediyor. Manevi derinliği, mimari yapısı ve halvet odalarıyla bölgenin en önemli ibadet mekanlarından biri olmaya devam ediyor.
