Can Atalay, Türkiye'nin son yıllardaki en çok tartışılan hukuki ve siyasi figürleriTürkiye’nin yakın siyasi ve hukuki tarihinde derin izler bırakan isimlerden biri olan Can Atalay, 2023 seçimlerinde milletvekili seçilmesine rağmen hâlâ cezaevinde bulunuyor. Gezi Parkı davasından aldığı 18 yıl hapis cezası, Anayasa Mahkemesi’nin “hak ihlali” kararları ve Yargıtay’la yaşanan hukuk krizi, Atalay’ı sıradan bir dava öznesi olmaktan çıkarıp bir sistem tartışmasının merkezine yerleştirdi. Peki kimdir Can Atalay? Neden cezaevinde? Vekilliği nasıl düşürüldü? İşte detaylı biyografi ve tüm hukuki sürecin kronolojisi…
nden biridir. Kendisi bir avukat, mimar, insan hakları savunucusu ve 2023 seçimlerinde Türkiye İşçi Partisi'nden (TİP) Hatay milletvekili seçilmiş bir siyasetçidir. Ancak milletvekili seçilmesine rağmen, Gezi Parkı davası kapsamında aldığı ceza nedeniyle halen cezaevinde bulunmaktadır. Bu durum, Türkiye'de Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay arasında ciddi bir yargı krizine yol açmıştır.
Bu kapsamlı yazıda, Can Atalay'ın hayatını, mesleki kariyerini, onu parmaklıklar arkasına götüren hukuki süreci ve milletvekilliği meselesinin tüm boyutlarını adım adım inceleyeceğiz.
Can Atalay Kimdir?
En net haliyle başlayalım: Can Atalay, Gezi Parkı davası kapsamında "Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetini ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasını engellemeye teşebbüse yardım etme" suçundan aldığı 18 yıl hapis cezası nedeniyle 25 Nisan 2022'den beri Marmara Cezaevi'nde (eski adıyla Silivri) tutuklu bulunmaktadır. 14 Mayıs 2023 Genel Seçimleri'nde TİP'ten Hatay milletvekili seçilmiştir. Anayasa'nın 83. maddesine göre milletvekilleri, seçimden önce veya sonra bir suç işlediği ileri sürülmedikçe Meclis'in kararı olmadıkça tutulamaz, sorguya çekilemez, tutuklanamaz ve yargılanamaz. Ancak Yargıtay, bu dokunulmazlığı tanımamış ve Anayasa Mahkemesi'nin iki kez verdiği "hak ihlali ve tahliye" kararını uygulamamıştır. Bu süreç, Türk hukuk ve siyaset tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir.
Avukat, Mimar ve Aktivist: Can Atalay'ın Mesleki Kariyeri
1976 yılında İstanbul'da doğan Şerafettin Can Atalay, eğitim hayatına burada başlamıştır. Lisans eğitimini Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde tamamladıktan sonra avukatlık yapmaya başlamıştır. Ancak Atalay'ın ilgi alanı sadece hukukla sınırlı değildi; aynı zamanda bir mimarlık tutkunuydu ve bu alanda da kendini geliştirmiştir. Bu iki disiplini, özellikle toplumsal davalarda ve kent hakkı mücadelelerinde bir araya getirmiştir.
Can Atalay, bir avukat olarak Türkiye'nin en önemli toplumsal davalarında mağdurların ve ailelerin yanında yer almasıyla tanınır:
- Soma Faciası Davası: 301 madencinin hayatını kaybettiği facianın ardından ailelerin avukatlığını üstlendi.
- Çorlu Tren Kazası Davası: 25 kişinin yaşamını yitirdiği kazada hayatını kaybedenlerin ailelerinin hukuk mücadelesini yürüttü.
- Adana Öğrenci Yurdu Yangını Davası: 11'i çocuk 12 kişinin can verdiği yurt yangınında mağdur ailelerin avukatlarındandı.
- Hendek Havai Fişek Fabrikası Patlaması Davası: 7 işçinin hayatını kaybettiği patlamada işçi ailelerinin yanında yer aldı.
Aynı zamanda Sosyal Haklar Derneği'nin (SHD) yönetim kurulunda yer alan Atalay, Mimarlar Odası'nın da avukatlığını yapmıştır. Bu görevleri aracılığıyla kentsel dönüşüm projelerine, çevre katliamlarına ve kültürel mirasın yok edilmesine karşı hukuki mücadeleler vermiştir. Taksim Dayanışması'nın avukatlarından biri olarak Gezi Parkı sürecinde de en ön safta yer almıştır.
Gezi Parkı Davası ve Hukuki Süreç: Adım Adım Neler Yaşandı?
Can Atalay'ın bugün cezaevinde olmasının temel nedeni, 2013 yılındaki Gezi Parkı protestolarıdır. Bu süreç, yıllar süren karmaşık bir dizi dava ile sonuçlanmıştır.
1. Yargılama ve Beraat: Gezi Parkı protestolarıyla ilgili açılan ilk davada Can Atalay ve diğer sanıklar, "hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüs" suçlamasından 18 Şubat 2020'de beraat etti ve tahliye oldu.
2. Kararın Bozulması ve Yeniden Yargılama: Ancak bu beraat kararı, istinaf mahkemesi tarafından bozuldu. Dava, Osman Kavala davası ile birleştirildi ve yeniden yargılama süreci başladı.
3. Mahkumiyet Kararı: 25 Nisan 2022'de sonuçlanan davada, Osman Kavala ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılırken; aralarında Can Atalay'ın da bulunduğu 7 kişiye "hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüse yardım" suçundan 18'er yıl hapis cezası verildi ve hepsi tutuklandı.
4. Yargıtay'ın Onama Kararı: Dava dosyası temyiz için Yargıtay'a gitti. Yargıtay 3. Ceza Dairesi, 28 Eylül 2023'te Can Atalay, Osman Kavala, Tayfun Kahraman, Mine Özerden ve Çiğdem Mater Utku hakkındaki cezaları onadı.
Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay Krizi
Can Atalay'ın 14 Mayıs 2023'te milletvekili seçilmesi, hukuki sürece yeni ve anayasal bir boyut kazandırdı. Seçilmesinin ardından tahliye edilmesi gerekirken edilmemesi üzerine konu Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) taşındı.
- AYM'nin İlk Hak İhlali Kararı: AYM Genel Kurulu, 25 Ekim 2023'te Can Atalay'ın "seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı" ile "kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının" ihlal edildiğine oy çokluğuyla karar verdi. Karar, tahliye edilmesi için yerel mahkemeye gönderildi. Daha fazla bilgi için Resmi Gazete'de yayınlanan kararı inceleyebilirsiniz.
- Yargıtay'ın Direnci: Ancak Yargıtay 3. Ceza Dairesi, AYM'nin bu kararına uymayı reddetti ve kararı veren AYM üyeleri hakkında suç duyurusunda bulundu. Bu, Türk hukuk sisteminde bir ilk olarak kayıtlara geçti.
- AYM'nin İkinci Hak İhlali Kararı: Can Atalay'ın bireysel başvurusunu yeniden görüşen AYM, 21 Aralık 2023'te bir kez daha "hak ihlali" kararı verdi.
- Yargıtay'ın Kararı ve Vekilliğin Düşürülmesi: Yargıtay, ikinci karara da direndi ve Can Atalay hakkındaki kesinleşmiş hapis cezasını TBMM'ye gönderdi. Bu karar, 30 Ocak 2024'te TBMM Genel Kurulu'nda okunarak Can Atalay'ın milletvekilliği düşürüldü.
Can Atalay'ın Kişisel Hayatı ve Ailesi
Can Atalay'ın özel hayatı, genellikle toplumsal mücadelesinin gölgesinde kalmıştır. Babası Mustafa Atalay'dır. Annesi ise 2022 yılında hayatını kaybeden Şükran Atalay'dır. Can Atalay, cezaevinde olduğu için annesinin cenazesine özel izinle katılabilmiştir. Atalay'ın evli olup olmadığı veya bir eşi olup olmadığı konusunda kamuoyuna yansıyan net bir bilgi bulunmamaktadır; kendisi bu konuyu kamuoyu önünde tutmamayı tercih etmiştir.
Sıkça Sorulan Sorular
Can Atalay kimdir nerelidir?
Can Atalay, 1976 İstanbul doğumlu bir avukat, mimar, aktivist ve siyasetçidir. 2023 seçimlerinde TİP'ten Hatay milletvekili seçilmiştir. Aslen nereli olduğuna dair detaylı bilgi kamuoyunda sıkça yer almamakla birlikte İstanbul'da doğup büyümüştür.
Can Atalay neden hapiste?
Can Atalay, Gezi Parkı davasında "Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetini ortadan kaldırmaya veya görevini yapmasını engellemeye teşebbüse yardım etme" suçundan aldığı 18 yıl hapis cezasının Yargıtay tarafından onanması nedeniyle hapistedir.
Can Atalay'ın babası Mustafa Atalay kimdir?
Mustafa Atalay, Can Atalay'ın babasıdır. Kendisi hakkında kamuoyunda detaylı bilgi sınırlıdır ve genellikle oğlu Can Atalay'ın hukuki süreçleriyle ilgili açıklamalarıyla gündeme gelmektedir. Daha fazla bilgi için TİP'in resmi web sitesindeki haberleri takip edebilirsiniz.
Can Atalay'ın eşi kimdir?
Can Atalay'ın medeni durumu veya bir eşinin olup olmadığı hakkında kamuya açık ve teyit edilmiş bir bilgi bulunmamaktadır. Atalay, özel hayatını kamusal alandan uzak tutmaktadır.