Türkiye'de milyonlarca tüketiciyi ve gıda sektörünü doğrudan etkileyen tarihi bir adım atıldı. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren yeni düzenleme ile yumurta etiketlerindeki "Son Tüketim Tarihi" (SKT) ifadesi tarihe karışıyor. Bu köklü değişikliğin temel amacı, Avrupa Birliği standartlarıyla uyum sağlarken, Türkiye'nin en büyük sorunlarından biri olan gıda israfının önüne geçmek.
Yeni dönemde yumurta ambalajlarının üzerinde artık "Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi" (TETT) ibaresi yer alacak. Bu değişiklikle birlikte sofralık yumurtaların raf ömrü de 21 günden 28 güne çıkarıldı. Peki bu yeni etiketleme sistemi tüketiciler için ne anlama geliyor ve yumurta alırken artık nelere dikkat etmemiz gerekecek? İşte tüm detaylarıyla yeni yumurta düzenlemesi.
TETT ve SKT Arasındaki Temel Fark Nedir? Tüketiciyi Ne Bekliyor?
Vatandaşların en çok merak ettiği konu, "Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi" (TETT) ile "Son Tüketim Tarihi" (SKT) arasındaki farkın ne olduğu. SKT, bir ürünün o tarihten sonra tüketilmesinin sağlık açısından risk oluşturabileceğini belirten kesin bir güvenlik uyarısıydı. Bu tarih geçtiğinde ürünün atılması tavsiye edilirdi. Yeni düzenlemeyle gelen TETT ise ürünün belirtilen tarihe kadar en yüksek kalitesini, lezzetini, aromasını ve besin değerini koruduğunu ifade eder.
Bu şu anlama geliyor: TETT'si geçmiş bir yumurta, eğer doğru koşullarda (buzdolabında) saklandıysa ve bozulma belirtileri (kötü koku, anormal görünüm) göstermiyorsa, genellikle hala güvenle tüketilebilir. Bu basit ama etkili değişiklik, sırf etiketteki tarih geçtiği için her yıl tonlarca yumurtanın çöpe gitmesini engelleyecek. Bakanlığın bu adımı, tüketicileri gıda güvenliği konusunda daha bilinçli davranmaya teşvik ederken, israfın ekonomik ve çevresel maliyetlerini de önemli ölçüde azaltmayı hedefliyor.
"Ekstra Taze" ve "B Sınıfı" Yumurta Ne Demek? Kalite Standartları Değişti mi?
Yeni düzenleme, sadece tarih ibaresini değiştirmekle kalmıyor, aynı zamanda yumurtanın tazelik ve kullanım amacına göre sınıflandırılmasına da netlik getiriyor. Tüketicinin en taze ürüne ulaşmasını sağlamak için "Ekstra Taze" yumurta tanımı korundu ve şartları daha da belirginleştirildi. Bir yumurtanın "Ekstra Taze" olarak satılabilmesi için, yumurtlama tarihinden sonraki ilk 4 gün içinde sınıflandırılıp işaretlenmesi ve en geç 10 gün içinde paketlenmesi zorunlu hale getirildi.
Diğer yandan, kalitesi daha düşük olan ve sofralık tüketime uygun olmayan "B Sınıfı" yumurtalar için de kritik bir düzenleme yapıldı. Eski mevzuattaki "gıda sanayisinde kullanılır" ifadesi, "gıda sanayisine gönderilir ve kullanılır" şeklinde değiştirilerek daha bağlayıcı hale getirildi. Bu değişiklik, B sınıfı yumurtaların market raflarında veya pazar tezgahlarında doğrudan tüketiciye satılmasının önüne geçerek gıda güvenliğini artırıyor. Artık bu yumurtalar, yalnızca bisküvi, makarna veya mayonez gibi işlenmiş gıda ürünlerinin imalatında kullanılabilecek.
Yeni Etiket Tanımları: "Free Range" ve "Hava Boşluğu" Ne Anlama Geliyor?
Tüketici bilincini artırmak amacıyla etiketlerdeki bazı terimler de daha anlaşılır hale getirildi. Özellikle son yıllarda popülerliği artan "Free Range" yetiştiricilik metodu, artık etiketlerde "Açık Dolaşım Alanına Erişim (Free Range) Yetiştiricilik" olarak daha açık bir şekilde ifade edilecek. Bu, tüketicinin aldığı yumurtanın hangi koşullarda üretildiğini net bir şekilde anlamasına olanak tanıyacak.
Mevzuata eklenen bir diğer önemli teknik tanım ise "hava boşluğu". Yumurtanın tazeliğinin en önemli bilimsel göstergelerinden biri olan hava boşluğunun büyüklüğü, yumurta yaşlandıkça artar. Bu tanımın mevzuata eklenmesi, denetimlerde ve kalite kontrolde daha standart ve ölçülebilir bir kriter sunarak, tüketicinin sofrasına daima taze ve kaliteli ürünün ulaşmasını güvence altına alıyor.
Yeni Yumurta Düzenlemesi Ne Zaman Tamamen Geçerli Olacak?
Tarım ve Orman Bakanlığı, sektör paydaşlarının yeni kurallara uyum sağlayabilmesi için makul bir geçiş süreci öngördü. Yumurta üreticileri ve perakende işletmeleri, etiketleme ve ambalajlama sistemlerini yeni tebliğe uygun hale getirmek için 31 Aralık 2025 tarihine kadar süreye sahip olacak. Bu tarihe kadar piyasada hem eski hem de yeni etiketli ürünleri bir arada görmek mümkün olacak.
Bu süre zarfında işletmelerin gerekli hazırlıkları tamamlaması bekleniyor. 1 Ocak 2026'dan itibaren ise tüm sofralık yumurtaların yeni kurallara tam uyumlu olması zorunlu olacak. Bu düzenleme, Türk Gıda Kodeksi'nin sürekli güncellenerek güvenilir gıda arzını sağlama misyonunun bir parçası olarak görülüyor ve Türkiye'nin gıda israfıyla mücadelesinde önemli bir kilometre taşı olarak kayıtlara geçiyor.