Dışsatımda Gelişmeler

Uzun yıllar verilerine bakıldığında Türkiye’nin 1970’li yıllara kadar ihracatı 1 milyar doların altındadır. 1980 yılında ihracat geliri 3 milyar dolar, 1990 yılında ise 13, 2000 yılında 28, 2010 yılında 114 ve 2017 yılında ise 157 milyar dolara kadar yükselmiştir. 2018 yılında ise ihracatta tarihi bir rekor kırılması söz konusudur ve buna göre ihracat değerinin 170 milyar doları geçmesi beklenmektedir. Özellikle 1980 ve 1990’lı yıllar dikkate alındığında Türkiye’nin 2017 yılındaki ihracatı 50 kattan daha fazla artış göstermiştir. 1990 yılına göre ise 10 kat, 2000 yılına göre ise 5 kattan fazla artış söz konusudur. Görüldüğü gibi Türkiye 1980’li yılların başında benimsenen rekabete dayalı ihracat odaklı dış ticaret uygulamalarıyla ihracatını artırmaya başlarken, özellikle 2000 yılından sonra hızlı bir yükselişe sahne olmuştur.

Türkiye’nin 1990 yılında toplam ihracat değeri 13 milyar dolarken ithalatı 22 milyar dolar kadardır ve dış ticaret açığı 9 milyar doların üzerindedir. Bu durum ithalatın ihracat tutarından %72 daha fazla olduğunu ve dış ticaret açığının neredeyse toplam ihracatın 2/3’ü kadar olduğunu göstermektedir. 2000 yılında ihracat değeri 28 milyar dolarken ithalat 55 milyar dolar kadardır ve dış ticaret açığı 27 milyar dolar kadardır. Bu durum ithalatın ihracat tutarından %96 daha fazla olduğunu ve dış ticaret açığının neredeyse toplam ihracat kadar olduğunu göstermektedir. 2017 yılında ise ihracat değeri 157 milyar dolarken ithalat 234 milyar dolardır ve dış ticaret açığı yaklaşık 77 milyar dolardır. Buna göre 2017 yılında ithalatın ihracat tutarından %49 daha fazladır ve dış ticaret açığı toplam ihracatın yarısı kadardır. Bu durum 2017 yılında dış ticaret açığının mutlak değer olarak artmaya devam ettiğini gösterse de, geçmiş dönemlere göre dış ticaret açığının oransal olarak düştüğünü görmek bakımından önemlidir.

Tabii burada her halükarda dış ticaret dengesini gözetmek ve dış ticaret açığını yalnızca oransal olarak değil aynı zamanda mutlak olarak düşürmek yönünde çalışmak gerektiğini belirtmek gerekiyor.

Sonuç ve Öneriler

2000 yılında 30 milyar doların altında ihracat değerine sahip olan Türkiye’nin, 2023 yılında dışsatım hedefini 500 milyar dolar olarak belirlemesi önemli bir vizyon göstergesidir. Bu çerçevede; Türkiye 2000’lerin başından itibaren yakaladığı çıkışı, 2023’e taşımak yönünde büyük çaba içerisindedir. Bu değere ulaşmak içinse; yüksek teknolojili ve yüksek katma değerli ürünlerin ihracatına yönelmenin “olmazsa olmaz” olduğu kabul edilmiş ve buna ulaşmak içinse araştırma-geliştirme çalışmalarına büyük önem verilmiştir. Bu çerçevede belirtilen dönemde Türkiye ar-ge bütçesini yaklaşık 6 kat artırmıştır.

Sonuç itibariyle Türkiye; dış ticarete konu olan ürünler içerisinde yüksek teknolojik ürünlerin payını artırmak yönünde süreci yönetmek ve ileri teknolojik ürünlerin ihracatına geçişi yüksek bir ivmeyle gerçekleştirmek üzere çalışmak durumundadır. Tabii bu değişim, dış ticaret dengesini iyileştirmek ve dış ticaret açığını düşürmek yönünde olumlu etkilerde bulunacaktır.