Çocuğa öz saygı kazandırmak; çocuğun öğrenme, sevme ve üretme yeteneğini güçlendirmektir. Öz saygı, mutluluk ve yaşam sürecinde elde edilen başarılarla ilgilidir.
Eğitim alanındaki bilim insanları öz saygıyı tamamen aile sevgisiyle birlikte iyi bir eğitimin ürünü olarak tanımlamaktadır. Öz saygı, çocuğun kendi kendisiyle gurur duymasını sağlayabilmektir. Öz saygı çocuğun sevgi dolu ve yetenekli olmasını sağlamaktadır. Çocuğa değerli olduğuna inandırmak için aile bireylerinin süreç içerisinde bir takım etkinlikler yapması gerekir. Çocuğun sevgiyi ve yeteneklerini hissetmesi, gelecekteki onu her alanda olumlu yönde etkileyecektir.
Ebeveynler, çocuğun öz saygısının ilk temellerini oluşturmaktadırlar. Çocukta öz saygıyı geliştirebilmenin önemli teknik ve yöntemleri vardır. Aileler bu yöntem ve teknikleri uygulamada başarılı oldukları sürece çocukta öz saygı gelişecektir.
Öz saygı için çocuğa şartsız sevgi gösterilmelidir. Çocuğunuza değer verdiğinizi ve kabul ettiğinizi bilmesini sağlayın. Olumsuzlarında bile onu sevdiğinizi göstermek ve çocuğunuzun yanlış davranışını düzeltmek için çaba gösterin. Örneğin çocuğun odasını karmakarışık buldunuz. Onu motive etmek için mutlaka odada olumlu bir şeyler bulmaya çalışın. Örneğin yatağını toplamamışsın ama kalemlerini çok güzel toplamış ve kalemliğe yerleştirmişsin. Şimdi senden yatağını da aynı güzellikte toplamanı istiyorum diyebilirsiniz.
Açık isteklerde bulununuz. Bu ona alternatif davranışları öğrenmesi için bir şans verecektir. Önce yemeğini yemelisin. Yemek yedikten sonra oyun oynamak için bolca vaktin olacak örneğinde olduğu gibi açık ve net isteklerinizi ona açıkça belirtmek, ondan ne istediğinizi anlamasını kolaylaştıracaktır.
Dinlemeyi öğrenmemesini sağlayın. Çocukların duyguları, algıladıkları ve gözlemleri dinlenmeye değerdir. Çocuğunuz size bir şeyler söylemek istediğinde, hangi şartta olursanız olun onu dinleyin ve zaman ayırın. Fikir, düşünce ve önerilerini önemseyin. Aktif dinlemeyle aileler, olayları daha çok çocuğun gözünden görmeye başlamakta ve böylece çocuk da duygularına önem verildiğini anlamaktadır.
Çocuğun duygularını ciddiye alın. Çocuğunuzun korkularını ve negatif duygularını kesinlikle reddetmeyin. Onları ciddiye alın ve yenmesine ve kendi çözümünü bulmasına fırsat verin. Kızının odasındaki oyuncaklardan gece korktuğunu öğrenen bir babanın yaklaşımı aşağıda kısaca özetlenmiştir.
Çocuk: "Baba yatağa gidemiyorum. Çünkü odamdaki oyuncaklar göz kırpıyorlar.
Baba: "Gel bakalım belki göz kırpan şu oyuncaklar hangileriymiş bakalım. Belki onlarla arkadaş oluruz. Onlara yiyecek bir şeyler ikram edebiliriz ne dersin.
Çocuk: Babacığım çikolata ikram edebilir miyiz? Belki çikolatayı çok seviyorlardır.
Baba: Bu hoşlarına gidebilir.
Bu ve benzer diyaloglar ile aileler, çocuğun duygularını ya da neye ihtiyacı olduğunu öğrenmekte ve daha pozitif düşünmektedir.
Çocuğun varlığını kabul ediniz; Annelerin zamanla öfkelerini yenemeyip keşke seni doğuracağıma taş doğursaydım şeklinde hayıflanmaları çocuğun kendisini değersiz hissetmesine yol açacaktır.
Çocuğun bazı şeyleri kendisinin yapmasına izin verin; anne ve babalar genellikle çocuklarının yapmakta zorlandığı işleri üzerlerine alarak onlara yardımcı olduklarını düşünürler. Bu yardım, "Sen bunu yapamazsın. Sen yeterince iyi değilsin" mesajlarını verebilir, ki bu da çocuğun kendine olan öz güvenini azaltır. Çocukların bir işi başarmak için mücadeleye davet etmeleri gerekmektedir. Ayrıca çocuklara, problemlerini çözmek ve kendi yeteneklerini keşfetmek için fırsatlar da verilmelidir. Yardım istediklerinde, ilk olarak, o işin üstesinden gelebileceklerine onları inandırarak cesaretlendirmek gerekir.
Özel eşyalarına saygı gösteriniz; Çocukları oyuncakları ve kitaplarını kontrolünüzde bulundurmaktan kaçınınız. Örneğin; eskimiş bir oyuncağının çöpe atılmasına, çocuktan çok anne ve babalar karar verir. Bu nedenle eşyalarını atmadan önce ona sormalısınız.
Çocuğun düşüncelerine saygı gösteriniz; Çocuğunuzun herhangi bir konuda düşüncesini sormanız, onun duygularının, gözlemlerinin ve algılayışının değerli olduğunu düşünmesini sağlayacaktır. Kabul gününe giderken ne giyeceğinizi ona sorabilirsiniz. Her zaman çocuğunuzla aynı görüşte olmayabilirsiniz. Bu durumda neden onun görüşlerinden farklı bir karar uyguladığınızı gerekçeleri ile birlikte açıklayınız.
Çocuğunuzun yeteneklerini kabul ediniz; Her yeni beceri ve başarı, onun yetenekli olduğu düşüncesini kuvvetlendirmektedir. Ne kadar küçük olursa olsun her başarısı kabul edilmeli ve ona başarılı olacağı şeyler bulunmalıdır.
Tercihlerine saygı gösteriniz; Çocuğun kendine olan saygısını artırmanın bir yolu da, onun tercihlerini ve duygularını kabul etmektir. Anne ve babalar çocukları için eğlenceli veya yararlı olan etkinlikleri önerebilirler. Fakat onu ön yargılı davranmaya zorlarlarsa, çocuk kendisinin yeterince iyi olmadığını düşünebilir.
Çocuk içine kapanıksa yardım ediniz; Çocukların bazı bozuk ya da sözel olarak rahatsız edici davranışları onların kendilerine saygıları hakkında ciddi mesajlar verebilir. Böyle zamanlarda anne ve babalar onları ciddi bir şekilde dinlemeli, ne demek istediklerini anlamalıdır. Örneğin; çocuğunuz, "Ben çok aptalım, hiçbir şeyi doğru yapamıyorum" dediğinde, seninle aynı görüşte değilim. Belki, bazı şeyleri öğrenmek için daha çok zamana ihtiyacın var, ama biliyorum ki, sen yeteneklisin. Hatırlasana, odanda ne de güzel evcilik oynuyor ve her şeyi yerli yerine yerleştiriyorsun diyerek motive edebilirsiniz.
Sevgiyi fiziksel olarak ta ifade ediniz. Aile bireyleri tarafından kucaklanma ve okşanma çocuklarda, kendine saygının gelişmesine yardım etmektedir. Çocuklar sözel olmayan davranışlara karşı çok duyarlıdırlar. Çocuklara "seni seviyorum" demekten çok davranışlarla sevginizi belli ediniz.
Çocukla göz seviyesinde konuşunuz; Çocuklarla konuşurken, daima göz seviyesinde konuşmaya ve onlardan yüksekte olmamaya dikkat ediniz. Bu onun sadece kendini küçük hissetmemesini sağlamakla kalmayacak aynı zamanda sizinle çocuk arasında büyük bir mesafe olduğuna inanmasına da yol açacaktır.
