İl Genel Meclisi Turizm Komisyonu Başkanı İkram Şahin, Hitit Başkenti Hattuşa'nın, UNESCO’nun Türkiye’de Dünya Mirası Listesi’ne aldığı 15 değerden biri olduğunu vurguladı.
Çorum İl Genel Meclisinin geçtiğimiz Mayıs dönemi toplantılarında Turizm Komisyonuna havale ettiği "İlimizdeki tarihi ve turistik yerlerin tanıtılması, turizm paydaşları ile gündemde tutulmasını sağlamak amacı ile tur operatörleri, tur şirketleri ve turizm ile ilgilenenlerin dikkatlerini Boğazkale İlçemize çekmek, Boğazkale İlçemize gelecek turist artışına katkıda bulunmak amacıyla, meclisimizi ve kamuoyunu bilgilendirici çalışma yapılması" şeklindeki araştırma önergesinin sonuçları açıklandı.
Hazırladıkları rapor ve yaptıkları çalışmalar hakkında bilgi veren Turizm Komisyonu Başkanı İkram Şahin, "Hatti ve Hitit Medeniyetinin izlerine ev sahipliği yapan Çorum, etnik çeşitliliği ve günümüze ulaşan kültür birikimi ile bu pazar da kıymetli bir yere sahiptir" dedi.
İkram Şahin, açıklamasında şu bilgileri paylaştı:
"Ülkemizde denize kıyısı olan bölgelerde ağırlıklı olarak deniz-kum ve güneşe dayanan kıyı turizminin; İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ise doğa, spor, arkeoloji, tarih, din, sağlık ve kültür turizminin ön plana çıkarıldığı görülmektedir. Ancak bu turizm çeşitlerinden özellikle kültür turizmi ülkemizde yeterince anlaşılamadığından gelişememiş ve destinasyon ölçeğinde tüketilememiştir. Bunun en önemli nedeni ise kültür turizminin sadece arkeolojik ve tarihi mekânlarla sınırlı olduğunun düşünülmesidir. Oysa ki kültürün her çeşidini topraklarında barındıran ülkemiz bugün tüm dünyada hızla gelişen kültür turizminde önemli bir pazardır. Hatti ve Hitit Medeniyetinin izlerine ev sahipliği yapan Çorum, etnik çeşitliliği ve günümüze ulaşan kültür birikimi ile bu pazar da kıymetli bir yere sahiptir.
Hattuşa Örenyeri arkeolojik buluntuları ile UNESCO Dünya Kültür Mirası ve Dünya Belleği Listesine girerek Boğazkale İlçemizin adını sınırlar ötesine taşımıştır. Bugün bir çok dilde anılan Hattuşa ve Hitit Medeniyeti buluntuları farklı alanlarda çalışılarak bilim dünyasına sunabileceğimiz bir çok veriye sahiptir. Bu değerli kaynağı korumak ve tanıtmak için Hattuşa Ziyaretçi Karşılama Merkezi ve Hattuşa Örenyeri Çevre Düzenleme Projeleri gibi çalışmalara ağırlık verilmektedir.
Hititler bölgeyi sadece mimari kalıntıları ile değil somut olmayan kültür mirası ile de etkilemiştir. Bugün gündelik hayatta kullandığımız yöntemler, uyguladığımız bir çok davranış ve ritüeller bu kültür birikimi ve çeşitliliğinin izleridir. Boğazkale İlçemizde bir gelenek haline gelen Hattuşa Purilliya Bahar Bayramı’nın kutlanması, Hititlerde varlığı bilinen nişan, düğün doğum ve ölüm gibi geleneklerinin kısmen değişerek günümüzde devam ettirilmesi kültür turizmi için önemli adımlardandır. Bu değerlerin tanıtılması ve unutulmaması için yapılacak profesyonel düzeydeki organizasyonlar bölge halkının tarihi değerleri benimsenmesinde bir yöntem, Hitit Kültürü’nün doğru ve farklı yönleri ile sergilenmesinde büyük bir gelişme olacaktır.
Hitit Yolu Yürüyüş ve Bisiklet Parkurları Projesi ile eski kervan yolları ve bu yollar üzerinde yer alan tarihi buluntular onarılarak öne çıkarılırken, Kızılırmak Havzası Gastronomi ve Yürüyüş Yolu ile zengin Hitit mutfağı keşfedilerek deneysel yöntemlerle uygulanması yerel lezzetlerle harmanlanarak sunulması hedeflenmiştir. Bu çalışmalar doğrultusunda Boğazkale İlçemizin doğal güzelliklerinden İbikçam Ormanı ve Japon Bahçesi; hatrı sayılır mutfağından Madımak, Kazlı Pilav, Arap aşı, Gebol, Gaypak, Bükme gibi lezzetleri tarih, doğa ve lezzet düşkünlerine huzur ve mutluluk durağı olarak sunulmuştur.
HATTUŞA ÖRENYERİ-YAZILIKAYA AÇIK HAVA TAPINAĞI
Hitit Devleti’ne başkent olan günümüzde Boğazkale İlçesindeki Hattuşa, başlangıçta bir kilometrekarelik bir alanı kapsıyordu. Hitit İmparatorluk döneminde, yani M. Ö 14. yüzyılda, şehir yaklaşık olarak altı kilometre uzunluğunda belirli aralıklarla yüksek kulelerle desteklenen taş temelli, üst yapısı kerpiç tuğlalarla örülü bir surla çevriliydi. Şehrin farklı semtlerine giriş, sura açılmış anıtsal kapılardan sağlanıyordu. Çoğu günümüze kadar oldukça sağlam durumda gelmiş olan dış yüzünde aslan yontuları bulunan Aslanlı Kapı’yla, iç yüzünde, silahlı tanrının bulunduğu Kral Kapı, bunların en önemlileridir. Kentin güney ucundaki Yer Kapı, Hattuşa’nın en ilginç kalıntılarındandır. Sur, burada 20 metre yüksekliğinde yapay bir sırt üzerinden geçer. Yapay sırtın şehir dışına bakan eğimli yüzünün 250 metre uzunluğundaki kesimi kireçtaşı bloklarla kaplıdır. Kesik piramit biçimli bu oluşumun en üstünde ortada yer alan Sfenksli Kapı ve bunun hemen altında Hattuşa’nın bugün içinden geçilebilen tek tünel vardır. 71 metre uzunluğunda ve 3 metre yüksekliğindeki tünelden geçilerek sur dışına çıkılmaktadır.
Hattuşa'nın 2 km kuzeydoğusunda yer alan Yazılıkaya, Hattuşa’daki tapınaklardan farklı olarak, üstü açık, iki kült mekânının bulunduğu bir açık hava tapınağıdır. Burası, özellikle ilkbahardaki yeni yıl kutlamaları için kullanılmıştır.
Yazılıkaya A Odasında sol kaya yüzeyinde tanrılar, buna karşın sağ tarafta da yalnız tanrıçalar belirtilmiştir. Ana sahnede Fırtına Tanrısı ile eşi Güneş Tanrıçası ve çocuklarının karşılaşması tasvir edilmiştir. Ana sahnenin karşısındaki duvarda daha büyük boyutlarda büyük Kral Tuthaliya işlenmiştir. B Odasındaki kabartmalarda ellerinde orak biçimli kılıç taşıyan on iki tanrı ve “Kılıç Tanrısı” diğer dünya ile ilişki kuran yeraltı tanrılarıdır. Kral Tuthaliya’nın koruyucu tanrısı olan Şarruma, krala sarılmış ve ona yol gösteren bir durumda tasvir edilmiştir.
Tüm bu özellikleri ile Hitit Başkenti Hattuşa, UNESCO’nun Türkiye’de Dünya Mirası Listesi’ne aldığı 15 değerden biridir. Hattuşa, “28 Kasım 1986 yılında 377 sıra numarası ile Dünya Miras Alanı listesine dâhil edilmiştir. Hattuşa’nın listeye alınma ölçütleri dört maddede belirtilmiştir.
Bunlar; Şehir kalıntıları ile birlikte Aslanlı Kapı, Kral Kapı ve kabartmalı Yazılıkaya anıt olarak eşsiz bir sanatsal başarıyı temsil eder.
Hattuşa M.Ö ikinci ve birinci bin yılda Anadolu ve Kuzey Suriye’deki medeniyetler üzerinde önemli bir hakimiyet kurmuştur.
Bu siyasi ve dini başkentteki saraylar, tapınaklar, ticaret merkezleri ve eski mezarlık başkentin kapsamlı bir görüntüsünü oluşturmaktadır ve yıkılan Hitit medeniyetinin tek şahididir.
Hattuşa’daki kral sarayı, tapınaklar ve temellerden oluşan bazı yapı ve mimari topluluklar kusursuz biçimde korunmaktadır.
Hitit başkenti Hattuşa’da yapılan önceki dönem kazı çalışmalarında saray, tapınaklar ve resmi yapılar açığa çıkartılmış, son dönem kazı çalışmalarında ise kentteki sivil yapılar ve kentin ekonomisi ile ilgili veriler elde edilmeye çalışılmıştır. Uzun yıllardır yürütülen kazılara paralel olarak restorasyon çalışmaları ile Hattuşa kenti, ziyaretçilerin yapıların konumunu ve planını yerinde görebildiği bir arkeolojik açık hava müzesi konumundadır. Hattuşa’da 2003 yılında başlatılan rekonstrüksiyon çalışmasında Hitit kentlerinin en belirleyici mimari yapıtlarından olan kent surunun bir bölümü Hitit dönemine ait pişmiş toprak sur modellerinden yararlanılarak yapılan Hitit Suru üçüncü boyutuyla ayağa kaldırılmıştır.
Dünyanın ilk yazılı barış antlaşması olma özelliğini taşıyan ve Hititler ile Mısırlılar arasında yapılan Kadeş Barış Antlaşması’na ait çivi yazılı tablet, Boğazkale-Hattuşa’da bulunmuştur. Hattuşa’da bulunan ve sayıları otuz bini aşan çivi yazılı tabletleri de 2001 yılında UNESCO’nun Dünya Belleği Listesi’ne alınmıştır. Yani ülkemizde UNESCO tarafından hem Dünya Miras Listesine hem de Dünya Belleği Listesine alına tek yer Hattuşa’dır.
İlimizdeki Dünya Miras Alanı olan Hattuşa'nın farkındalığını çocuklarımıza ve gençlerimize anlatmak için yoğun bir şekilde “Müze Eğitimi” etkinlikleri yapılmaktadır. İlk kez ülkemizde Çorum Müzesi’nde uygulamaya konulan yatılı müze eğitimi yapılmaktadır. Bu eğitim çalışmalarında Hattuşa'nın UNESCO tarafından Dünya Miras alanına alınması konusu ile çeşitli etkinliklerle kültürel varlıkların korunması konulu eğitim çalışmaları yürütülmektedir. Bu çalışmalar yalnızca Çorum’daki okullarla değil, diğer illerden gelen okullarla da yapılmaktadır.
1986 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesine giren ilimizin ev sahipliği yaptığı Hitit Başkenti Hattuşa, geçtiğimiz yıl (2016) Dünya Miras Listesine alınışının 30. yılını doldurdu. Bu vesileyle Hattuşa’nın tanıtılması ve farkındalığın artırılması için, yurtiçi ve yurtdışında çeşitli kutlama etkinlikleri gerçekleştirildi, değişik tanıtım materyalleri ve kamu spotları hazırlanarak kamuoyu ile paylaşıldı.
HİTİT YÜRÜYÜŞ YOLU VE BİSİKLET PARKURLARI
Görkemli tarihi kalıntılara ev sahipliği yapan Hititlerin antik kentlerinden geçen Hitit Yolu, 2011 yılında Hititlerin yaşadığı bölgeler arasında işaretlenen 11 kısa ve 6 uzun mesafeli olmak üzere toplam 17 yürüyüş parkurundan oluşmaktadır.
Alacahöyük-Hattuşa-Şapinuva üçgeninde Boğazkale İlçesi sınırlarını da kapsayan bölgede yer alan rotaların toplam uzunluğu 380 kilometreyi bulmaktadır. İşaretlemeleri tamamlanan, yön levhaları dikilen ve GPS koordinatları çıkartılan rotalar bölgede kültür ve doğa turizminin gelişmesine fayda sağlayabilir."